Του Γιώργου Λυσαρίδη
Πρώην ΓΓΑ
ΠΕΡΙΟΔΟΣ 1924-1939
Το ποδόσφαιρο στην Ελλάδα εμφανίστηκε λίγο πριν τις αρχές του 20ού αιώνα, στις πόλεις που είχαν μεγάλα λιμάνια, όπως του Πειραιά και της Πάτρας, όπου ναυλοχούσαν ξένα πολεμικά πλοία, κυρίως αγγλικά, και οι ναύτες στις εξόδους τουςέπαιζαν το ήδη γνωστό στις χώρες τους ποδόσφαιρο. Για τον ίδιο λόγο, πρωτοεμφανίστηκε και σε πόλεις εκτός των τότε ελληνικών συνόρων όπου υπήρχαν ελληνικές κοινότητες, όπως τη Θεσσαλονίκη, την Κέρκυρα, αλλά και τη Σμύρνη και την Κωνσταντινούπολη.
Παράλληλα, πολλοί Έλληνες φοιτητές σε αγγλικά πανεπιστήμια, αλλά και μετανάστες σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, επέστρεφαν στην Ελλάδα και έφερναν μαζί τους και το ποδόσφαιρο, ως νέο άθλημα.
Ο ΣΕΓΑΣ, στον οποίο ανήκαν οι λιγοστοί αθλητικοί σύλλογοι που είχαν και «τμήμα ποδοσφαίρας», προκήρυξε το πρώτο πρωτάθλημα το 1906, με νικητή τον ΓΣ «Εθνικός», ενώ στη Σμύρνη το πρώτο πρωτάθλημα είχε διοργανωθεί πολύ νωρίτερα,το 1898, με νικητή τον «Απόλλωνα». Επίσης, το 1906 συγκροτήθηκε και η πρώτη εθνική ομάδα. Από το 1907, το ποδόσφαιρο εισάγεται στα σχολεία και αρχίζουν να γίνονται αγώνες ανάμεσα σε μαθητές γυμνασίων και μεταξύ φοιτητών. Το 1908 ιδρύθηκε ο «Ποδοσφαιρικός Αθλητικός Όμιλος Αθηνών», ο οποίος το 1923 μετονομάσθηκε σε «Παναθηναϊκό Αθλητικό Όμιλο» (ΠΑΟ). Οι Βαλκανικοί πόλεμοι και μετέπειτα ο Α΄ Παγκόσμιος, διέκοψαν κάθε κίνηση στη δεκαετία 1910-1920. Με τον ερχομό των προσφύγων, μετά το 1922, αρκετές ομάδες της Σμύρνης και της Κωνσταντινούπολης επανιδρύθηκαν, στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις.
Το ποδόσφαιρο εμφανίστηκε στην πόλη μας στις αρχές του 20ού αιώνα. Το πρωτόπαιξαν στις αλάνες, κυρίως παιδιά εμπόρων ή αντιπροσώπων ευρωπαϊκών οίκων. Το 1902 ιδρύεται η ομάδα «Ουνιόν Σπορτίβ» και λίγο αργότερα ο «Όμιλος Φιλομούσων» από τον οποίο προήλθε ο «Ηρακλής». Στις τάξεις των δυο αυτών ομάδων συγκροτήθηκαν και ποδοσφαιρικά τμήματα που αγωνίζονταν μεταξύ τους ή με ομάδες από παιδιά και εφήβους οικογενειών της ευρωπαϊκής παροικίας της Θεσσαλονίκης. Μάλιστα, στις 23 Απριλίου 1905 έγινε ο πρώτος επίσημος αγώνας, στον οποίο η ομάδα των Ελλήνων, με γαλανόλευκη στολή, νίκησε τους Ευρωπαίους με 3-0, νίκη που γιορτάστηκε πανηγυρικά από τη νεολαία της πόλης. Η ομάδα του «Ομίλου Φιλομούσων» αγωνίστηκε και στη Μεσολυμπιάδα της Αθήνας, όμως το ποδόσφαιρο ατόνησε τα επόμενα χρόνια, με μικρά διαλείμματα δραστηριότητας, όπως κάποια τουρνουά ποδοσφαίρου που οργάνωσε ο «Ηρακλής», με τη συμμετοχή εβραϊκών ομάδων (Μακαμπή, Προγκρέ Σπορτίφ) και ομάδων από αποφοίτους σχολείων (Αλλιάνς, Γαλλογερμανική Σχολή κ.α.), που περισσότερο ήταν παρέες νεαρών με αθλητικά ενδιαφέροντα, παρά οργανωμένα σωματεία.
Με την εμπλοκή της χώρας στις πολεμικές αναταράξεις της δεύτερης δεκαετίας του 20ού αιώνα (Βαλκανικοί πόλεμοι, Α΄ παγκόσμιος πόλεμος), τα ενεργά αθλητικά σωματεία (αθλοπαιδιών κυρίως) ανέστειλαν τη λειτουργία τους. Όμως, αντίθετα, το ποδόσφαιρο γνώρισε άνθιση. Από τα ξένα στρατεύματα που στρατοπέδευσαν στην πόλη, βρέθηκαν στρατιώτες από χώρες στις οποίες το ποδόσφαιρο ήταν ήδη δημοφιλές σπορ (Αγγλία, Γαλλία, Ιταλία) και οι στρατιωτικές αρχές ενθάρρυναν την ενασχόληση των στρατιωτών, προκειμένου να ψυχαγωγούνται και να διατηρούν ακμαίο το ηθικό τους. Το γήπεδο του Ηρακλή, καθώς και οι αλάνες γύρω από τα στρατόπεδα, καθημερινά φιλοξενούσαν αγώνες ανάμεσα στις ομάδες του ΑΡΗ (που ιδρύθηκε το 1914), του ΗΡΑΚΛΗ, αλλά και ομάδες νεαρών Ελλήνων, με ομάδες ξένων στρατιωτών. Η ποδοσφαιρική αυτή δραστηριότητα διατηρήθηκε και τα επόμενα χρόνια, μέχρι τη λήξη του πολέμου.
Στις αρχές του 1923, λίγους μήνες μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, ο ερχομός των προσφύγων σήμανε την επανέναρξη της συλλογικής αθλητικής δραστηριότητας. Οι πρόσφυγες, παρά τα δεινά και τις κακουχίες, επιδίωξαν σθεναρά να οργανώσουν την εδώ ζωή τους στα πρότυπα της ζωής που είχαν συνηθίσει στις πατρίδες τους, από όπου ξεριζώθηκαν. Σε αυτή τη συλλογική οργάνωση, σημαντική προτεραιότητα είχε ο πολιτισμός και ο αθλητισμός. Έτσι δικαιολογείται το ότι μέχρι το 1930, μόλις 7-8 χρόνια από τον ξεριζωμό και την προσφυγιά, δημιουργήθηκαν στην πόλη και στην περιφέρεια της Θεσσαλονίκης, αλλά και άλλων νομών όπου εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες, πάρα πολλοί πολιτιστικοί και αθλητικοί σύλλογοι. Ευτυχής συγκυρία για τη Θεσσαλονίκη υπήρξε η λειτουργία ήδη της ΧΑΝΘ, οι άνθρωποι της οποίας προσέφεραν τις γνώσεις και την κατάρτισή τους στην οργάνωση σωματείων και αθλητικών γεγονότων, συνεισφέροντας σημαντικά στην αφετηρία της επανεκκίνησης και άνθισης του αθλητισμού σε όλη την περιοχή. Το ίδιο σημαντική ήταν η προσφορά και του «Ηρακλή» που διέθετε το γήπεδό του για την τέλεση αγώνων και συνεργαζόταν με συλλόγους και σχολεία για τη συνδιοργάνωση αθλητικών αγώνων.
Σε πρωτοβουλία της ΧΑΝΘ οφείλεται και η διεξαγωγή του πρώτου «ημιεπίσημου» τοπικού πρωταθλήματος στη Θεσσαλονίκη, τον μήνα Φεβρουάριο του 1923, στο οποίο πήραν μέρος οι ομάδες ΧΑΝΘ, ΑΡΗΣ, Ηρακλής, Μέγας Αλέξανδρος και δυο εβραϊκές ομάδες (Εφφόρ Σπορτίφ και Μαξ Νορδάου). Οι αγώνες τελέστηκαν στο γήπεδο του Ηρακλή, όπου συνέρρεαν φίλαθλοι να τους παρακολουθήσουν, ακόμη και από τα γύρω υψώματα των Ισραηλιτικών νεκροταφείων.
Πέρα όμως από αυτή την πρώτη οργανωμένη προσπάθεια, σε όλες τις γειτονιές της πόλης ξεφύτρωναν ανεπίσημες ποδοσφαιρικές ομάδες που συγκροτούσαν νέοι, μαθητές και σπουδαστές, μετέχοντας σε αυτοσχέδια τουρνουά ή σε «πρωταθλήματα ανεπισήμων», με αγώνες μεταξύ τους, τήρηση βαθμολογίας, ανακήρυξη πρωταθλητών, απονομές επάθλων κλπ. Ενδεικτική η αναφορά σε μερικές από αυτές : Αρμενική Σχολή, Θρίαμβος Διοικητηρίου, Εθνικός Βαρδαρίου, Δικέφαλος Αετός, Άμιλλα, Λεοντόκαρδος, Μαύρος Αετός, Ατρόμητος Λέοντος, Πανιώνιος ΧΑΝ, Μακεδονικός Αστήρ, Αχιλλέως (Καπετάν Άγρα), ΜΟΝΘ (Μορφωτικος Ομιλος Νέων Θεσσαλονίκης), Δίας, Απόλλων Αγίου Δημητρίου, Ερμής Παπάφη, Σπινθήρας, Βόσπορος, Εθνικός Κασάνδρου, ΑΟ Κατιρλί Καλαμαριάς, Βύρων, Ένωση Παπάφη, Δοξα Τσινάρ, ΦΑΟΓ (Γευγελιωτών), ΠΑΟΘ (Ποδοσφαιρικός Αθλητικος ΟμιλοςΘρακών), Νέος Κόπανος. Οι περισσότερες από αυτές τις ομάδες (λίγες μετεξελίχθηκαν με συγχωνεύσεις ή απορροφήσεις από άλλες) αυτοδιαλύθηκαν σύντομα και πέρασαν οριστικά στις «πίσω σελίδες» της ποδοσφαιρικής μας ιστορίας.
Σε ένα τέτοιο κλίμα, με έκδηλα τα πρώτα σημάδια δημοφιλίας για το ποδόσφαιρο, επώνυμοι φίλαθλοι της πόλης, με παρουσία και έντονη συμμετοχή στα αθλητικάδρώμενα της πόλης, αποφασίζουν να αναλάβουν δράση για την μεθοδική οργάνωση του αθλήματος και τη διεξαγωγή επίσημων αγώνων ποδοσφαίρου.
Από τις αρχές του 1923, οι ποδοσφαιρικοί σύλλογοι της Αθήνας και του Πειραιά και οι ποδοσφαιρικές Ενώσεις στις οποίες υπάγονταν και που είχαν ήδη ιδρυθεί στο αττικό λεκανοπέδιο, παρακινούσαν τους αντίστοιχους συλλόγους της Θεσσαλονίκης να αποσχισθούν από τον ΣΕΓΑΣ, όπου μέχρι τότε ανήκαν και να συγκροτήσουν ξεχωριστή ποδοσφαιρική Ένωση. Την πρόταση υιοθέτησε πρώτη η ΧΑΝΘ και ανέλαβε τη σχετική πρωτοβουλία συνεννόησης με τους υπόλοιπους ποδοσφαιρικούς συλλόγους. Ο Απόστολος Νικολαΐδης, Τμηματάρχης τότε της ΧΑΝΘ, αθλητής (και μετέπειτα εμβληματικός Πρόεδρος) του Παναθηναϊκού, υπήρξε πρωτεργάτης σε αυτή την κίνηση και ήλθε σε επαφή με τους αντιπροσώπους των άλλων συλλόγων. Μετά από σειρά διαβουλεύσεων, στις 20 Οκτωβρίου 1923, συγκλήθηκε η πρώτη γενική συνέλευση με θέμα την ίδρυση ποδοσφαιρικής Ένωσης με έδρα τη Θεσσαλονίκη. Στη συνέλευση εκπροσωπήθηκαν τα σωματεία Ηρακλής, ΑΡΗΣ, Μέγας Αλέξανδρος Θεσσαλονίκης, Γαλλικόν Λύκειον, Εφφόρ Σπορτίφ, Ετουάλ Σπορτίφ, Βυζαντινή Αθλητική Ένωσις, Ροδόπη Κομοτινής, Ορφεύς Ξάνθης, Προοδευτικός Σύλλογος Σουφλίου, Μέγας Αλέξανδρος Φλωρίνης. Στη συνέλευση αυτή αποφασίστηκε η ίδρυση Ένωσης με την επωνυμία «Ποδοσφαιρική Ένωσις Μακεδονίας και Θράκης». Το καταστατικό της εγκρίθηκε από το Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης τον Δεκέμβριο του 1923. Όμως, ανέκυψαν διαφωνίες και εσωτερικοί ανταγωνισμοί, με αποτέλεσμα να ξεκινήσει νέα πρωτοβουλία ακύρωσης της προηγούμενης συνέλευσης και επανασυγκρότησης ποδοσφαιρικής Ένωσης, με αναθεωρημένο καταστατικό. Το νέο καταστατικό εγκρίθηκε στις 3 Δεκεμβρίου 1924 και η ονομασία που προκρίθηκε ήταν «Ένωσις Ποδοσφαιρικών Σωματείων Μακεδονίας-Θράκης» (ΕΠΣΜ-Θ), με γεωγραφική αρμοδιότητα σε Μακεδονία και Θράκη, εντάσσοντας σταδιακά στη δύναμή της και ποδοσφαιρικά σωματεία και άλλων νομών από τις παραπάνω περιφέρειες.
Το πρώτο εκλεγμένο διοικητικό συμβούλιο απαρτιζόταν από τους Γ. Σωτηριάδη (Πρόεδρο), Δ. Αφεντάκη (Αντιπρόεδρο), Α. Μιχαηλίδη (Γενικό Γραμματέα), Κ. Καστρίτση (Ταμία), Γ. Τσάκαλο (Έφορο) και τους Συμβούλους Γ. Καρρά και Α. Νικολαΐδη.
Υπό την προεδρία του Γ. Σωτηριάδη, το διοικητικό συμβούλιο της ΕΠΣΜ-Θ διαβουλεύθηκε με τις Ενώσεις Αθηνών και Πειραιώς για τη δημιουργία Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας, με κατάληξη τη δημιουργία της ΕΠΟ, τον Νοέμβριο του 1926.
Η ΕΠΣΜ-Θ, μετονομάστηκε το 1929 σε «Ένωση Ποδοσφαιρικών Σωματείων Μακεδονίας» (Ε.Π.Σ.Μ.), διατηρώντας μέχρι τώρα τον ιστορικό τίτλο της ως υπενθύμιση του ρόλου που διαδραμάτισε στη διάδοση του ποδοσφαίρου σε όλη τη Βόρεια Ελλάδα, παρότι από το 1935 περιορίστηκε στα όρια του νομού Θεσσαλονίκης, αφού ιδρύθηκαν τοπικές ποδοσφαιρικές Ενώσεις στην υπόλοιπη Μακεδονία και Θράκη.
H πρώτη οργανωμένη προσπάθεια για τη δημιουργία μιας κεντρικής ποδοσφαιρικής αρχής που θα ήταν υπεύθυνη για την οργάνωση και ανάπτυξη του ποδοσφαίρου στη χώρα έγινε το 1919, όταν αντιπρόσωποι των σωματείων της Αθήνας και του Πειραιά συναντήθηκαν και συζήτησαν για το άθλημα σε μια ευρεία σύσκεψη, κατά τη διάρκεια της οποίας αποφασίστηκε η δημιουργία της «Ενώσεως Ποδοσφαιρικών Σωματείων Αθηνών και Πειραιώς» (Ε.Π.Σ.Α-Π), που θα αναλάμβανε να οργανώνει τις συναντήσεις των σημαντικότερων συλλόγων των δύο πόλεων. Δύο χρόνια αργότερα, η Ένωση Αθηνών-Πειραιώς μετονομάστηκε σε «Ένωσις Ποδοσφαιρικών Σωματείων Ελλάδος» (Ε.Π.Σ.Ε.).
Με πρωτοβουλία της Ε.Π.Σ.Ε. δημιουργήθηκε για πρώτη φορά Σχολή Διαιτητών, με είκοσι ποδοσφαιριστές να φοιτούν σε αυτήν και, παράλληλα, υπήρξαν πρωτοβουλίες για την καλλιέργεια και εξάπλωση του ποδοσφαίρου και εκτός των ορίων των δύο μεγάλων πόλεων, με απώτερο στόχο την ίδρυση τοπικών ποδοσφαιρικών Ενώσεων. Έτσι, η Ε.Π.Σ.Ε. υπήρξε ο πρόδρομος της δημιουργίας Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας.
Οι πρώτες ενέργειες για την ίδρυσή της ξεκίνησαν τον Ιανουάριο του 1925, όταν συζητήθηκε επίσημα το θέμα σε ειδική συνέλευση της Ενώσεως Αθηνών (Ε.Π.Σ.Α.), η διοίκηση της οποίας εξουσιοδοτήθηκε να κάνει τις σχετικές επαφές, αρχικά με τις Ενώσεις Πειραιά και Μακεδονίας - Θράκης. Συγχρόνως, γίνονταν και οι συζητήσεις για την ονομασία του νέου οργάνου που κατέληξαν στο «Ελληνική ΠοδοσφαιρικήΟμοσπονδία» (Ε.Π.Ο.). Παρά τις πολλές δυσκολίες, η επιτροπή επεξεργασίας του καταστατικού και των κανονισμών παιδιάς-ποδοσφαίρου, υπό την προεδρία του Απόστολου Νικολαΐδη, πολύ σύντομα, το καλοκαίρι του 1926, ολοκλήρωσε την προετοιμασία και απευθύνθηκε προς όλα τα αναγνωρισμένα από Πρωτοδικείο ποδοσφαιρικά σωματεία της χώρας, με την παρακάτω πρόσκληση : «Προς άπαντα τα ποδοσφαιρικά σωματεία της Ελλάδος (ή τα γυμναστικά τα έχοντα τμήμα ποδοσφαιρίσεως), Προκειμένου λίαν συντόμως να ιδρυθή εν Αθήναις η Ελληνική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία καλείσθε όπως το ταχύτερον γνωρίσητε εις την αρμοδίανΕπιτροπήν, Σωκράτους 63α εν Αθήναις, την έδραν, όνομα και μέλη του Δ. Συμβουλίου και έτος ιδρύσεως υμών. Διά πάσαν βραδύτητα ή αμέλειαν ουδεμίαν υπέχομενευθύνην».
Στις 15 Σεπτεμβρίου, συνεδρίασε η αρμόδια επιτροπή, αποτελούμενη από τους Απ. Νικολαΐδη, Ευ. Σταμάτη (Αθήνα), Π. Καμπέρο, Δ. Αυδή (Πειραιάς), Αν. Καμπουρόπουλο (Θεσσαλονίκη) και προχώρησε στη σύνταξη και δακτυλογράφηση του καταστατικού και των κανονισμών. Στις 2 Οκτωβρίου, έπειτα από νέα συνεδρίαση της επιτροπής, επήλθε συμφωνία για όλα τα άρθρα και απεστάλησαν στις τρεις Ενώσεις (Αθηνών, Πειραιώς και Μακεδονίας-Θράκης) «...ίνα, αφού μελετήσωσιν ταύτα, ορίσωσιν ανά 4 αντιπροσώπους οίτινες συνερχόμενοι εντός του τρέχοντος μηνός, θέλουσιν εγκρίνει ταύτα και προβώσιν εις την επίσημον ίδρυσιν της Ε.Π.Ο., υποβάλωσιν ταύτα προς έγκρισιν, προβώσιν δε εις εκλογήν προσωρινής εκτελεστικής Επιτροπής, μέχρι της οριστικής εγγραφής Ενώσεων και Σωματείων, οπότε θέλει συγκληθή η Α' τακτική Γεν. Συνέλευσις προς εκλογήν του Δ. Συμβουλίου και έναρξιν των εργασιών της Ε.Π.Ο.».
Την πρώτη εβδομάδα του Νοεμβρίου, η Ένωση Αθηνών εξουσιοδότησε τον Απόστολο Νικολαΐδη και τον Ευάγγελο Σταμάτη να συγκαλέσουν την πρώτη γενική συνέλευση για την ίδρυση της ΕΠΟ, με συμμετοχή των Ενώσεων Αθηνών, Πειραιώςκαι Μακεδονίας - Θράκης. Έτσι, το πρωί της Κυριακής 14ης Νοεμβρίου 1926, στα γραφεία της Ε.Π.Σ.Α., συγκεντρώθηκαν για να συσκεφθούν εκπρόσωποι των τριών ιδρυτριών Ενώσεων : από πλευράς Αθηνών οι Ευάγγελος Σταμάτης, Απόστολος Νικολαΐδης, Νικόλαος Λωρέντης και Περικλής Πετράκος, από τον Πειραιά οι Παναγιώτης Καμπέρος, Δημήτριος Αυδής, Νικόλαος Καλούδης και Στέφανος Κουρκουλάκος και από τη Θεσσαλονίκη οι Αναστάσιος Καμπουρόπουλοςκαι Κωνσταντίνος Χαλκιάς.
Η δημιουργία της Ελληνικής Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας, με την υπογραφή του πρακτικού της ίδρυσης, ήταν πλέονγεγονός! Ιδρύτριες οι ποδοσφαιρικές Ενώσεις Αθηνών, Πειραιώς και Μακεδονίας-Θράκης.
Μετά το πρώτο «εμβρυικό» πρωτάθλημα που κατ’ ουσίαν διοργάνωσε η ΧΑΝΘ, στην επόμενη περίοδο 1923-1924, με διοργανώτρια πλέον την Ε.Π.Σ.Μ-Θ., έλαβαν μέρος μόνο 3 ομάδες, ΑΡΗΣ, Ηρακλής και Μέγας Αλέξανδρος.
Λόγω εσωτερικών διαφωνιών δεν διεξήχθη πρωτάθλημα την περίοδο 1924-1925. Έγιναν βέβαια πολλοί φιλικοί αγώνες, ανάμεσα σε ομάδες, επίσημες και ανεπίσημες.
Στην περίοδο 1925-1926 αγωνίστηκαν στο πρωτάθλημα της Α΄ κατηγορίας και οι νεοσυσταθείσες ομάδες ΑΕ Κωνσταντινουπολιτών Θεσσαλονίκης, ΜΓΣΣ Θερμαϊκόςκαι Άτλας.
Την περίοδο 1926-1927 θα δημιουργηθεί και Β΄ κατηγορία, με συμμετοχή των νέων σωματείων: ΠΑΟΚ (νέο σωματείο, στο οποίο αφομοιώθηκε το ποδοσφαιρικό τμήμα της μέχρι τότε Αθλητικής Ένωσης Κωνσταντινουπολιτών), ΜΕΝΤ, ΑΟ Θεσσαλονίκης, Νέα Γενεά Καλαμαριάς, Μακάμπη, Εργατικός Αστήρ και ΠΟ Τροχιοδρομικών.
Στη διοργάνωση του πρωταθλήματος 1927-1928 θα προστεθούν και 3 όμιλοι της Γ΄κατηγορίας, όπου θα συμμετάσχουν και νέες ομάδες (ΜΓΣ Μελιτεύς, Αετός Θεσσαλονίκης, Ερμής Θεσσαλονίκης, ΒΑΟ, Μακεδονικός Θεσσαλονίκης).
Την επόμενη περίοδο 1928-1929, θα πρωτοεμφανιστούν η Προσφυγική Ένωση (μετονομάστηκε σε Μακεδονικός Νέας Ευκαρπίας και, στη συνέχεια, Μακεδονικός Νεάπολης), ο Κανάρης Τσινάρ, η Ένωσις Εμποροϋπαλλήλων, ο Ορφέας Λαγκαδά, ο Όμιλος ΤΤΤ και η Νέα Γενεά Ασβεστοχωρίου.
Στην περίοδο 1929-1930, θα λάβουν μέρος για πρώτη φορά, ο Παμμακεδονικός, ο Απόλλων Καλαμαριάς, ο Απόλλων Θεσσαλονίκης, ο Μαραθών Κουρί, ο ΑετιδεύςΤούμπας, ο Αετός Παπάφη, ο Εθνικός Καμάρας, ο Όμιλος Κατιρλί και ο Όμιλος Ιπποδρομίου.
Στη συνέχεια, στις αγωνιστικές περιόδους της 4ης δεκαετίας του 20ού αιώνα, μέχρι την κήρυξη του πολέμου, το 1940, δημιουργήθηκαν και εντάχθηκαν στη δύναμη της Ε.Π.Σ.Μ. πολλά σωματεία της πόλης και της υπαίθρου, αυξάνοντας τη δύναμή της και καθιστώντας την σταδιακά την μεγαλύτερη ποδοσφαιρική Ένωση της χώρας, θέση που εξακολουθεί να κατέχει.
Στα επίσημα πρωταθλήματα που διοργάνωσε η Ε.Π.Σ.Μ., πρωταθλητές στην Α΄κατηγορία, ανά περίοδο, μέχρι το 1940, αναδείχθηκαν οι :